Về nguyên tắc phần trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự phải được giải quyết trong cùng một vụ án trừ trường hợp có thoả thuận khác. Người gây thiệt hại, người chiếm đoạt tài sản…phải có trách nhiệm sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả.
Ngoài phần tuyên hình phạt đối với bị cáo, Toà án còn tuyên phần trách nhiệm dân sự nếu có. Trường hợp Tòa án tuyên về trách nhiệm dân sự buộc bị cáo bồi thường, bồi hoàn bằng số tiền cụ thể thì phải ghi rõ nếu chậm thi hành phần trách nhiệm trách nhiệm dân sự, bên phải thi hành án còn phải chịu khoản tiền lãi của số tiền còn phải thi hành án theo mức lãi suất quy định tại Điều 357, Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Qua kiểm sát bản án trên cấp trong 6 tháng đầu năm 2025, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Long An nhận thấy đa số Tòa án cấp huyện thực hiện tốt việc tuyên án, tuy nhiên còn 05 bản án hình sự sơ thẩm cấp huyện không tuyên phần lãi suất chậm thi hành án như đã nêu làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người được thi hành án. Cấp phúc thẩm phải thực hiện quyền kháng nghị yêu cầu khắc phục sửa chữa, điển hình như vụ án Trần Phát Đ phạm tội “Trộm cắp tài sản”:
Cuối năm 2023 đến tháng 02 năm 2024, bị cáo Đ làm công nhân tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn sản xuất A (Công ty A), Đ có quen biết với người nam thanh niên tên C (không xác định được nhân thân, lai lịch). Đ đã thực hiện 03 vụ trộm cắp tài sản tại Công ty A. Tổng trị giá tài sản bị cáo chiếm đoạt là 235.397.892 đồng.
Bản án hình sự sơ thẩm số 175/2024/HS-ST ngày 25/11/2024 của Tòa án nhân dân huyện ĐH, tỉnh Long An: Tuyên bố bị cáo Trần Phát Đ phạm tội “Trộm cắp tài sản”.
Căn cứ điểm a khoản 3 Điều 173, điểm s khoản 1 Điều 51, điểm g khoản 1 Điều 52, Điều 38, Điều 50 Bộ luật Hình sự (BLHS) xử phạt bị cáo Đ 07 năm 06 tháng tù. Thời hạn tù tính từ ngày 30/4/2024.
Về trách nhiệm dân sự: Buộc bị cáo Đ có trách nhiệm trả cho Công ty A tổng số tiền 213.307.612 đồng.
Ngoài ra, bản án còn tuyên tiếp tục tạm giam, xử lý vật chứng, án phí và thời hạn kháng cáo theo quy định.
Những vi phạm của bản án phải được sửa chữa khắc phục:
Bản án hình sự sơ thẩm số 175/2024/HS-ST ngày 25/11/2024 của Tòa án nhân dân huyện ĐH, tỉnh Long An xét xử bị cáo Trần Phát Đ về tội “Trộm cắp tài sản” theo điểm a khoản 3 Điều 173 BLHS là có căn cứ, đúng người, đúng tội, không oan. Tuy nhiên về phần trách nhiệm dân sự: Bản án tuyên bị cáo có trách nhiệm trả cho Công ty A số tiền 213.307.612 đồng , nhưng Tòa án cấp sơ thẩm không tuyên bị cáo chịu lãi do chậm thi hành án là trái với quy định tại điểm b khoản 1 Điều 13 Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 của Hội đồng thẩm phán TANDTC “Hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật về lãi, lãi suất, phạt vi phạm”.
Điểm b khoản 1 Điều 13 Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP quy định về quyết định lãi, lãi suất trong bản án, quyết định của Tòa án:
“1. Khi giải quyết vụ án hình sự… cùng với việc quyết định khoản tiền mà bên có nghĩa vụ về tài sản phải thanh toán cho bên được thi hành án thì Tòa án phải quyết định trong bản án hoặc quyết định (Phần quyết định) như sau:
…
b) Đối với trường hợp khoản tiền phải thu nộp vào ngân sách Nhà nước mà pháp luật có quy định nghĩa vụ trả lãi; hoặc khoản tiền bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng; hoặc trường hợp chậm thực hiện nghĩa vụ về tài sản trong hoặc ngoài hợp đồng khác mà các bên không thỏa thuận về việc trả lãi thì quyết định kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật (đối với các trường hợp cơ quan thi hành án có quyền chủ động ra quyết định thi hành án) hoặc kể từ ngày có đơn yêu cầu thi hành án của người được thi hành án (đối với các khoản tiền phải trả cho người được thi hành án) cho đến khi thi hành án xong, bên phải thi hành án còn phải chịu khoản tiền lãi của số tiền còn phải thi hành án theo mức lãi suất quy định tại Điều 357, Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.”
Ngày 23/12/2024, Viện trưởng VKSND tỉnh Long An ban hành Quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 175/2024/HS-ST ngày 25/11/2024 của Tòa án nhân dân huyện ĐH, tỉnh Long An.
Ngày 11/3/2025, Tòa án nhân dân tỉnh Long An đã mở phiên tòa xét xử phúc thẩm tuyên chấp nhận toàn bộ kháng nghị, sửa bản án sơ thẩm, tuyên bị cáo phải chịu lãi suất chậm thi hành án theo quy định./.
Nguyễn Trung Hiếu