Trong bối cảnh khoa học kỹ thuật ngày tội phạm công nghệ cao diễn biến ngày càng phức tạp, đặc biệt là tình trạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng có chiều hướng gia tăng nhanh chóng, Viện kiểm sát nhân dân huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An đã chủ động ban hành Kiến nghị số 11 ngày 19/5/2025 về việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tội phạm Lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng gửi đến Ủy ban nhân dân huyện Cần Giuộc và các xã, thị trấn trên địa bàn huyện phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa. Đây là bước đi thể hiện rõ vai trò của Viện kiểm sát trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm ngay từ sớm, từ xa.

Qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát giải quyết nguồn tin về tội phạm, Viện kiểm sát nhân dân huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An nhận thấy tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản tăng nhanh, gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và đời sống nhân dân. Theo thống kê, từ ngày 01/01/2023 đến 01/01/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Cần Giuộc đã tiếp nhận 06 tin báo tội phạm liên quan đến lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng, chiếm đến 60% tổng số tin báo về loại tội phạm này, với tổng thiệt hại lên tới hơn 1,1 tỷ đồng. Đáng chú ý, 100% các vụ án bị khởi tố đều phải tạm đình chỉ điều tra do không xác định được đối tượng phạm tội. Các đối tượng sử dụng thủ đoạn tinh vi như giả danh cơ quan chức năng, dụ dỗ đầu tư qua mạng, tuyển cộng tác viên ảo, lập website ngân hàng giả mạo… nhằm chiếm đoạt tiền của nạn nhân mà không cần gặp mặt trực tiếp.

Khi kẻ gian ngồi sau màn hình – cả xã hội phải đứng lên phòng vệ

Hơn nữa, Kiến nghị còn đề cập đến thực trạng nhiều nạn nhân dù bị lừa đảo nhưng không trình báo, phần vì mặc cảm, phần vì ngại thủ tục pháp lý rườm rà hoặc cho rằng việc thu hồi tài sản là không khả thi. Việc Viện kiểm sát nhân dân huyện Cần Giuộc ban hành kiến nghị lần này được xem là một động thái quan trọng, thể hiện trách nhiệm trong công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao, đồng thời phát đi thông điệp cảnh báo toàn xã hội: Phòng ngừa là tuyến phòng thủ đầu tiên và hiệu quả nhất. Qua đó, Viện kiểm sát nhân dân huyện Cần Giuộc nhận thấy cần đề ra một số giải pháp sau:

Công an các xã, thị trấn, các tổ chức xã hội ở địa phương tăng cường tuyên truyền, phổ biến cho người dân về thủ đoạn, phương thức phạm tội của các đối tượng lừa đảo, chú ý phát hiện và cập nhật những thủ đoạn mới cho người dân chủ động cảnh giác. Ngoài các hình thức tuyên truyền truyền thống như phát tin, phát tờ rơi thì cần lập các hội nhóm trên mạng xã hội theo địa bàn từ ấp, tổ dân cư để kịp thời đăng tải thông tin và trình báo vụ việc. Do nguyên nhân phát sinh tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng đến từ phía bị hại nên những nội dung cần tập trung tuyên truyền phải hướng đến ý thức tự chủ động cảnh giác của người dân. Ngoài ra, Điều tra viên cần phối hợp tốt cùng Kiểm sát viên trong việc điều tra mở rộng các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, để ngăn chặn kịp thời hậu quả về tài sản; Công an xã, thị trấn kiểm soát chặt việc công dân lưu trú trên địa bàn quản lý, đặc biệt ở các địa điểm có nhiều thanh niên tụ tập bất thường, ít ra ngoài và ít giao tiếp với người dân xung quanh. Khi phát hiện công dân đến địa bàn không thông báo lưu trú cần tiến hành xử phạt để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, răn đe.

Bên cạnh đó, Viện kiểm sát kiến nghị lực lượng công an cơ sở tăng cường kiểm tra hoạt động lưu trú tại các khu nhà trọ, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như nhóm thanh niên thường xuyên giao dịch trực tuyến, ít tiếp xúc với cộng đồng. Công tác phối hợp giữa điều tra viên và kiểm sát viên trong điều tra mở rộng vụ án cũng cần được đẩy mạnh nhằm kịp thời ngăn chặn thiệt hại và truy vết dòng tiền bị chiếm đoạt.

Trong thời đại số, nơi tội phạm không cần vũ khí mà chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh thì mỗi người dân cần trở thành một “lá chắn số” vững vàng. Kiến nghị của Viện kiểm sát không chỉ là văn bản pháp lý, mà còn là lời kêu gọi hành động mạnh mẽ gửi đến cả hệ thống chính trị và từng cá nhân trong cộng đồng./.

Khánh Tuấn