Căn cứ quy định của Bộ luật tố tụng dân sự (BLTTDS), Tòa án chỉ thụ lý giải quyết vụ, việc dân sự khi có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu của đương sự và chỉ giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện, đơn yêu cầu đó. Việc xác định đúng, đầy đủ quan hệ pháp luật tranh chấp có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định vụ việc có thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án; các tài liệu chứng cứ cần thu thập; xác định đương sự của vụ án; xác định được căn cứ pháp luật cần áp dụng để giải quyết…

Qua công tác kiểm sát Thông báo thụ lý các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình của Tòa án nhân dân huyện Mộc Hóa trong thời gian qua, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) huyện Mộc Hóa xét thấy Tòa án vẫn còn xảy ra trường hợp xác định sai quan hệ tranh chấp, cụ thể như sau:  Toà án nhân dân huyện Mộc Hoá ban hành thông báo thụ lý vụ án xác định quan hệ tranh chấp là “Tranh chấp lối đi” giữa: Nguyên đơn là ông Nguyễn Văn A với bị đơn là bà Ngô Thị B. Nguyên đơn yêu cầu bị đơn trả lại phần đất có diện tích 57m² (ngang 1,5m, dài 38m), thuộc thửa đất số 1258, bản đồ số 8  cho bị đơn. Như vậy, có thể hiểu lối đi là phần diện tích đất được cắt ra để các chủ sử dụng đất sử dụng làm lối đi. Tuy nhiên, các tranh chấp về việc mở lối đi chung hay mâu thuẫn do lấn, chiếm đất giữa các chủ sử dụng đất lại có hai cách xác định quan hệ tranh chấp và cách áp dụng thẩm quyền thụ lý tại Điều 26 BLTTDS là khác nhau cụ thể: Tranh chấp mở lối đi chung (tranh chấp bất động sản liền kề) áp dụng Khoản 2, Điều 26 BLTTDS, còn tranh chấp quyền sử dụng đất (do việc lấn chiếm giữa các chủ sử dụng quyền sử dụng đất) áp dụng Khoản 9, Điều 26 BLTTDS. Trong vụ án này có thể thấy nguyên đơn yêu cầu bị đơn trả lại phần đất có diện tích 57m² (ngang 1,5m, dài 38m) cho nguyên đơn là “Tranh chấp quyền sử dụng đất”. Vì vậy, cần xác định lại quan hệ tranh chấp trong vụ án này là “Tranh chấp quyền sử dụng đất”. Ngoài ra, căn cứ theo khoản 47 Điều 3 Luật Đất đai 2024, khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, tranh chấp về lối đi do hành vi lấn, chiếm giữa những người sử dụng đất liền kề được xác định là tranh chấp đất đai (tranh chấp trong việc xác định ai là người có quyền sử dụng đất).

Hình ảnh minh họa

Việc lựa chọn và xác định sai quan hệ tranh chấp dẫn đến hệ quả là áp dụng pháp luật không đúng, vụ việc có thể phải giải quyết lại từ đầu, gây mất thời gian, công sức và chi phí cho các đương sự. Để bảo đảm việc chấp hành pháp luật được nghiêm chỉnh và thống nhất, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, Viện trưởng VKSND huyện Mộc Hóa kiến nghị Tòa án nhân dân huyện Mộc Hóa có biện pháp khắc phục vi phạm nêu trên. Vụ việc trên được Tòa án khắc phục xác định lại quan hệ tranh chấp và đưa vụ án ra xét xử./.

Nguyễn Đình Trắc